รัฐอธิปไตยทหารออร์เดอร์ ออฟ มอลตา

คณะทหารองค์อธิปัตย์แห่งมอลตา (อังกฤษ: The Sovereign Military Order of Malta - SMOM, ฐานข้อมูลกระทรวงการต่างประเทศของไทยเรียกชื่อว่า "รัฐอธิปไตยทหาร ออร์เดอร์ออฟมอลตา") หรือรู้จักกันในชื่อย่อว่า คณะแห่งมอลตา (Order of Malta) นั้น มีชื่อเต็มว่า คณะฮอสปิทัลเลอร์ทหารองค์อธิปัตย์แห่งนักบุญยอห์นแห่งเยรูซาเลมแห่งโรดส์และมอลตา (The Sovereign Military Hospitaller Order of Saint John of Jerusalem of Rhodes and of Malta) เป็นคณะนักบวชคาทอลิกฆราวาส (lay religious order) ซึ่งรักษามรดกอธิปไตยสืบทอดมาแต่โบราณจนถึงปัจจุบัน

Order of Malta เป็นหนึ่งในสี่นิกายของ โรมันคาทอลิก ที่เก่าแก่ที่สุด (Basilians, Angustinians และ Benedictines) มีลักษณะคล้ายกับองค์กรศาสนา เช่นเดียวกับคณะนักบวช (order) อื่น ๆ อีก 4 สาขา คือ Order of Teutonic, Order of Temple, Order of St. Lazare และ Order of St. Thomas A. Bucket of Acre Order of Malta ก่อตั้งเมื่อปี ค.ศ. 1099 โดยภราดา Gerard ซึ่งก่อตั้งสถานพยาบาลขึ้นที่กรุงเยรูซาเลม เพื่อรักษาพยาบาลกลุ่มผู้แสวงบุญ (Pilgrims) ที่เดินทางมาเยรูซาเลม และขยายสาขาออกไปตามเส้นทางการแสวงบุญ ต่อมา เมื่อมีสงครามครูเสด สมาชิกคณะนี้ต้องติดอาวุธป้องกันตนเองและทำหน้าที่ช่วยสู้รบไปในตัวด้วย จึงเกิดตำแหน่งอัศวิน (Knight) ขึ้นในสมัยของผู้นำที่ชื่อ Fra Raymond du Puy ในปี ค.ศ. 1126 ในที่สุดเมื่อฝ่ายมุสลิมมีชัยชนะเหนือคริสเตียนในเยรูซาเลมและดินแดนปาเลสไตน์ ในช่วงปี ค.ศ. 1187-1291 ทำให้ฝ่ายคริสเตียนต้องถอยไปตั้งมั่นอยู่ที่ไซปรัสประมาณ 140 ปี

ค.ศ. 1310 ฝ่ายคริสเตียนได้ยึด เกาะโรดส์ เป็นที่มั่นแห่งใหม่ และสร้างความรุ่งเรืองแข็งแกร่งเป็นปึกแผ่นอยู่ที่เกาะโรดส์ ได้อีก 214 ปี จึงพ่ายแพ้แก่กองทัพของออตโตมันภายใต้การนำของสุลต่านสุไลมาน

ในปี ค.ศ. 1532 ได้มีการย้ายไปตั้งมั่นอยู่ที่เกาะมอลตา และยังถูกกองทัพเรือเติร์กรุกรานต่อไป แต่ต้านทานไว้ได้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในปี ค.ศ. 1571 ซึ่งมีสงครามทางทะเลครั้งใหญ่ (Battle of Lepanto) ซึ่ง Grand Master Fra Jean de la Valette สามารถนำทัพทำลายกองเรือตุรกีแตกพ่ายไป และอาณาจักรออตโตมันเริ่มอ่อนกำลังลง (ต่อมาเมืองหลวงของมอลตาได้ใช้ชื่อของ Grand Master ผู้นี้)

คณะแห่งมอลตาที่เกาะมอลตามาถูกยึดครองโดยพลเอกนโปเลียน โบนาปาร์ต ในปี ค.ศ. 1798 และกองทัพของฝรั่งเศสทำลายทุกอย่างบนเกาะมอลตาจน Order of Malta ต้องละทิ้งเกาะมอลตา และย้ายไปตั้งอยู่ชั่วคราวที่เซนต์ปีเตอร์สเบิร์กก่อนจะกลับมาตั้งอยู่ที่โรมเมื่อปี ค.ศ. 1834 จนปัจจุบัน

คณะทหารองค์อธิปัตย์แห่งมอลตาเป็นมิตรกับทุกประเทศ โดยมุ่งให้ความช่วยเหลือผู้ด้อยโอกาสในประเทศต่าง ๆ จึงไม่มีปัญหาทางการเมืองกับประเทศใด ๆ และได้สถาปนาความสัมพันธ์ทางการทูตกับกว่า 80 ประเทศ แม้คณะทหารองค์อธิปัตย์แห่งมอลตาจะไม่ได้เป็นสมาชิกขององค์การสหประชาชาติแต่ก็ได้รับสถานะเป็น Permanent Observer ในองค์การสหประชาชาติ เมื่อ 24 สิงหาคม ค.ศ. 1994 ในฐานะ "Hospitaller Organization" และ SMOM แต่งตั้งผู้แทนเข้าร่วมประชุมและสังเกตการณ์ในองค์การระหว่างประเทศต่าง ๆ ปัจจุบันคณะทหารองค์อธิปัตย์แห่งมอลตามีองค์กรสาขาหลัก (Grand Priories) 6 แห่ง สาขารอง (Sub Priories) 3 แห่ง และสมาชิกในเครือประจำประเทศต่าง ๆ (National Associations) 41 แห่งใน 37 ประเทศ โดยมีที่ทำการใหญ่ (Headquaters) อยู่ที่กรุงโรมตั้งแต่ปี ค.ศ. 1834 SMOM มีสมาชิกประมาณ 12,000 คนทั่วโลก สมาชิกภาพของ SMOM 3 ประเภท คือ